زبان بدنجمله ای معروف (ظاهراً از ویل راجرز) در زبان انگلیسی وجود دارد که می گوید: شما برای ایجاد تاثیر اولیه بر یک شخص تنها یک شانس دارید و همانطور که می دانیم این تاثیر اولیه بیش از همه به ارتباط غیرکلامی و زبان بدن بستگی دارد.

زبان بدن دروازه ارتباطی به فراسوی کلمات است که نشان می دهد شما چگونه می اندیشید و چه احساسی دارید. بنابراین بالا بردن توانایی در این حوزه کمک می کند که نخست خودتان را بهتر بشناسید و زبان بدن خود را تحت کنترل درآورید و دیگر آنکه دیگران را بهتر درک کنید که هر دو باعث بالا رفتن تعامل شما با سایرین خواهد شد.

شاید شما قانون معروف 7 – 38 – 55 شنیده باشید. این قانون که برگرفته از یک تحقیق معتبر روانشناسی است، می گوید: 55% از ارتباط فرد با دیگران به وضعیت بدنی و تیپ ظاهری مربوط است. 38% از آن به لحن کلام و تن صدای فرد بازمیگردد و تنها 7% از ارتباط به کلمات گفته شده بستگی دارد. با این همه این بدان معنا نیست که کلمات اهمیت چندانی ندارند. زیرا هدف اصلی ارتباط ایجاد بستر لازم برای انتقال مفاهیم از طریق کلمات است. به بیان دیگر اگر شما وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید، آنگاه تن صدا و لحن کلام اهمیت می یابد و اگر لحن بیان و تن صدا هم مناسب باشد، آنگاه کلمات اهمیت می یابند.

قانون ۵ ۳۸ ۵۵

قانون دوم در زبان بدن قانون 3C است: به این معنا که در تفسیر علایم زبان بدن باید به 3 چیز دقت کنید: زمینه (Context)، تجانس و تناسب (Congruence) و خوشه یا گروه (Cluster). به طور ساده تر برای هر نشانه بدنی شما باید در زمینه فرد، در کنار سایر نشانه ها و در تناسب با موقعیت اقدام به تفسیر کنید و نمی توانید بسادگی هر عمل را بصورت جدا و مستقل در نظر بگیرید. مثلاً دست به سینه ایستادن همیشه به معنای حالت دفاعی نیست و ممکن است به معنای احساس سرما در شخص باشد.

نکته مهمی که در آموختن زبان بدن وجود دارد این است که از آنجا که بسیاری از عکس العملهای بدن بر روی ماهیچه ها بصورت ناهشیار صورت می گیرد، تغییر و جعل کردن آنها کار دشواری است و با تحریف تنها می توان نمود آنرا کمتر کرد. هر چه تخصص شما در زبان بدن بالاتر رود، افراد تواناتری را می توانید تحلیل و تفسیر کنید و سرنخهای ریزتری را تشخیص دهید. ولی به قول معروف احساسات همیشه از جایی نشت می کنند. مولوی می گوید:

هر اندیشه که می پوشی درون خلوت سینه

              نشان و رنگ اندیشه ز دل پیداست بر سیما

برای آنکه در زبان بدن متبحر شوید، نیاز به تمرین دارید. سعی کنید در خانه، در محیط کار، اتوبوس، تاکسی و ... در جهره و حالت بدنی افرادی که می بینید، دقت کنید و نشانه ها را کشف کنید.

پیش از انکه سراغ نشانه های زبان بدن برویم لازم است با تعریف حالت باز و بسته در این سیستم آشنا شوید. در زبان بدن باز دستها عوماً در حالتی هستند که کف دست دیده می شود که بدین معناست که شما ترسی از افشای مسایل درونی خود ندارید. شاید برای شما جالب باشد که بدانید بسیاری از رهبران سیاسی از این نکته در سخنرانیهای خود استفاده می کنند. علاوه بر آن در زبان بدن باز، ارتباط چشمی با مخاطب وجود دارد و پاها و وضعیت بدن در حالت آزاد قرار می گیرد.

زبان بدن باز بسته

زبان بدن بسته حالتی است که در آن فرد بدن خود را جمع می کند و کوچکتر به نظر می رسد و در واقع بدن خود را در برابر تهدیدات محافظت می کند. این حالت می تواند با نزدیک کردن اندامهای مختلف بدن اتفاق بیافتد یا با صلیبی کردن دستها و پاها حاصل شود. همچنین در این حالت شخص هنگام صحبت ارتباط چشمی پایینی برقرار  می کند و حتی گاهی چشمهای خود را می بندد.

بطور کلی زبان بدن باز معنای راحتی و زبان بدن بسته معنای ناراحتی می دهد.

به عنوان تمرین خود را در حالت بسته قرار دهید و توجه کنید چگونه خلقتان تغییر می کند. سپس افراد دیگر را تحت نظر قرار دهید و ببینید چه برداشتی از آنها دارید. بعد همین کار را درحالت باز انجام دهید و تفاوت را بسنجید. فراموش نکنید که طبق تحقیقات متعدد بدن و ذهن تاثیرات دوسویه بر یکدیگر دارند.

با مقدمات گفته شده اکنون سراغ برخی از نشانه ها می رویم:

-      چانه جلو آمده: نشانگر مردی با اندکی تستوسترون بیشتر است. تستوسترون اغلب ما را به یاد عضله می اندازد ولی بر اساس مطالعات رواشناس رفتاری پیتر کولت چانه جلو آمده نشانگر مسئولیت پذیری بیشتر است. این افراد معمولاً به مسئولیتهای کم قانع نیستند.

-      گزیدن لبها: گاهی می بینیم که یک چهره معروف ناچار به پذیرش اشتباه خود می شود. در این حالت اگر دقت کنید، لبها غنچه شده یا به سمت داخل گزیده می شوند. طبق تحقیقات جو ناوارو متخصص زبان بدن این کار پاسخی تکاملی است که هنگام اظهار پشیمانی یا پذیرش خطا صادر می شود و از تکامل پاسخ خوردن غذای فاسد ایجاد شده است و به ما کمک می کند با شرایط یا عواطف منفی کنار بیاییم.

-      دست دادن: احتمالاً شما هم شنیده اید که محکم دست دادن در ایجاد رابطه مثبت خصوصاً برای اولین ملاقات بسیار موثر است. تحقیقات نشان می دهند که افرادی که ضعیف دست می دهند یا باصطلاح دستشان مثل ماهی مرده است، به عنوان افراد ضعیف تلقی می شوند.

چرخاندن دست به گونه ای که دست شما بالا قرار گیرد نیز نشانه ای بر تسلط است. کشیدن دستها به سمت خود نیز علامت دیگری از تسلط است که چندین بار توسط دونالد ترامپ در دیدارهای رسمی استفاده شد. در این بازی قدرت، شخص با کشیدن طرف مقابل به فضای نزدیک خود، در واقع فضای خصوصی او را به خطر می اندازد. درباره فضای خصوصی این توضیح لازم است که هر فرد فضای خصوصی خود را  به چهار حوزه تقسیم می کند که بصورت فاصله قطری مشخص می شوند. دیگران بر حسب جایگاه خود در یکی از این چهار حوزه قرار می گیرند. این حوزه ها عبارتند از: فضای زوجین، فضای خانواده و دوستان، فضای اجتماعی و فضای عمومی. تعریف فواصل این حوزه ها برای فرهنگهای گوناگون و همچنین خانمها و آقایان متفاوت است اما بطور میانگین از این قرار است: تا 45 سانتیمتر فضای زوجین، از 46 تا 120 سانتی متر فضای خانواده و دوستان، از 121 سانتی متر تا 360 سانتیمتر فضای اجتماعی مانند همکاران و ... و از 361 سانتیمتر به بالا فضای عمومی. معمولاً وقتی کسی در فاصله ای کمتر از حوزه خود قرار گیرد، مغز آنرا به عنوان تخطی از هنجار تلقی می کند و شخص احساس ناامنی می کند.

-      ابروها: در زبان بدن ابروها اهمیت زیادی دارند. مطالعات دین آرچر رواشناس نشان می دهد که نشانه های ابرو از نشانه های نیمه پایینی صورت موثقتر هستند. برای آنکه به اهمیت آن پی ببرید لازم است یادآوری کنیم نیمه پایینی صورت شامل تمام نشانه های دهان از جمله خنده، فشردن دندانها و لبخند و ... هم هست.

اصطلاح درخشش ابرو به معنای بالابردن ابرو است که خانمها برای جذابتر شدن استفاده می کنند و در واقع باعث می شود چشمان آنها بهتر دیده شود.

دکتر پاول اکمن روانشناس معروف مطالعات دامنه داری بر روی حالات مختلف چهره انجام داده است و به نتایج زیر درباره ابرو رسیده است:

در زمان تعجب ابرو شکل هلال می شود. عصبانیت با پایین آوردن لبه داخلی ابرو و غم با ابروی پایین آمده و بالارفتن لبه داخلی ابروها مشخص می شوند.



Anger-Eyebrow

-      انگشتان:  وقتی انگشتان دو دست روی هم قرار می گیرند، دست حالت یک قلعه پیدا می کنند. این حالت نشانگر این است که شما با یک شخص باهوش، علاقمند و قایل اطمینان طرف هستید. به همین دلیل است که این حالت انگشتان در بین سیاستمداران، متفکران و چهره ها نیز بسیار محبوب است. برای آزمودن آن بد نیست کلمه Steepled Hands را در تصاویر گوگل جستجو کنید و خودتان نتیجه را ببینید. البته اگر می خواهید از این حالت انگشتان در مذاکره با شخص دیگری استفاده کنید متوجه باشید که استفاده ناگهانی در میانه صحبت به این معناست که شما اعتمادتان را به مکالمه از دست داده اید.

درباره انگشتان در زبان بدن تحقیقات فراوانی صورت گرفته است. علاوه بر حالت قلعه ای که نشانگر قابلیت اعتماد است، بر اساس مطالعات جو ناوارو، اگر شخص در هنگام مکالمه انگشت شستش بالا باشد بیشتر احتمال دارد که شخصی قابل اعتماد باشد.

-      فیگور قدرت: مطابق تحقیقاتی که در دانشگاه هاروارد انجام شده است، ایستادن در حالتی که در آن پاها به اندازه عرض شانه باز و دستان روی کمر قرار دارند، تستوسترون را شبیه سازی می کند. این حالت به فیگور قدرت (Power Pose) معروف است و یک حالت تکاملی باز است. زیرا حیوانات نیز به هنگام جنگ یا جفتگیری و ... که می خواهند قدرت خود را به رخ بکشند، پرها یا کرکها یا دست و پاهای خود را باز می کنند و حداکثر فضای ممکن را اشغال می کنند. البته فیگور قدرت انواع دیگری نیز دارد و مدلهای مشهور نیز از آن استفاده می کنند.

-      جمع شدن یا حالت بسته: همانطور که قبلاً گفتیم این حالت را وقتی می پذیریم که از موضوعی احساس ناراحتی می کنیم یا می خواهیم چیزی را پنهان کنیم. به عنوان مثال وقتی پا را روی پا می اندازیم یا دست به سینه می نشینیم.

-      باز کردن پاها: تانیا واکارکولسمساک محقق فوق دکترای دانگاه یو سی برکلی می گوید: برای مردان نشستن با پاهای باز نشانه ای از تسلط یا جذابیت است. کسانی که در قرار ملاقاتها به حالتهای گسترده می نشینند، در مقایسه با کسانی که این کار را نمی کنند، تمایل دارند جذابتر به نظر برسند. البته این موضوع برای خانمها درست نیست. در واقع این کار برای مردان علامتی از ثروت به شمار می آید. مشابه آنچه خانمها با زیورآلات می کنند.

-      نشان دادن کف دست: اگر شما می خواهید شنوندگان سخنرانی شما را بیاد آورند، با دستان باز صحبت کنید. کف دست باز نشانگر اطمینان است. مطالعات نشان می دهند اگر شما مطلبی را با دستان باز بیان کنید، تعداد بیشتری از مردم آنرا صادقانه می دانند و در مقابل اگر شما کف دست خود را بپوشانید، به نظر می رسد شما مطلبی را پنهان می کنید.

دستان مشت شده می تواند علامتی بر عصبانیت و دستان گره خورده می تواند نشانه ای بر بی قراری باشد.

-      پوشاندن دهان: چه در حال بازی باشید چه در حال مذاکره و چه در زندگی روزمره، یکی از راههای فهمیدن دروغ این است که ببینیم شخص دهان خود را با دست می پوشاند. البته پوشاندن دهان اغلب در کودکان اتفاق می افتد و در نوجوانان تبدیل به دست مالیدن به اطراف دهان و ریشها و در بزرگسالان تبدیل به حرکتی مخفی تر و پیچیده تر نظیر خاراندن کنار صورت یا بینی می شود.

-      تقلید آینه ای: آیا تا به حال توجه کرده اید کسی زبان بدن شما را کپی می کند؟ به عنوان مثال وقتی شما پاهای خود را قلاب می کنید، او هم همین کار را می کند. وقتی دست به سینه می نشینید، او هم دست به سینه می نشیند. نگران نباشید او نمی خواهد ادای شما را درآورد بلکه بطور ناهشیار به شما می گوید، شما عالی هستید.

تحقیقات بسیاری از دانشگاههای معتبر جهان مانند ییل و اموری نشان می دهند که ما وقتی به صورت آینه ای از کسی تقلید می کنیم که احساس پیوستگی نسبت به او داریم. این عمل معمولاً ناهشیار است و طرفین هیچ یک بدان متوجه نمی کنند. تقلید آینه ای می تواند از دوران کودکی آغاز شود. زیرا بخشی از یادگیری کودکان از طریق تقلید است و از این راه همدلی را می آموزند و احساسات دیگران را درک می کنند.

-      چشم و نگاه: لئوناردو داوینچی می گوید: چشم آینه روح است. زیرا چشم بهترین ابزار برای شناخت و در عین حال کنترل، انتقال مفاهیم و همچنین ناکام سازی و نادیده گرفتن دیگران است. بطور کلی اگر کسی در هنگام صحبت ارتباط چشمی برقرار نمی کند یا نگاه خود را می دزدد، می خواهد چیزی را پنهان کند. سایت معتبر Psychology.com در مقاله می نویسد: وقتی شخصی به سمت چپ نگاه می کند، در حال به خاطر آوردن چیزی است در حالیکه اگر در حین صحبت خود یا دیگری به سمت راست نگاه می کند در حال فکر کردن به چیزی خلاقانه تر است: دروغ، کنایه، لطیفه و .... البته این جهتها برای افراد چپ دست برعکس هستند. نکته دیگر آنکه اگر کسی بدون پلک زدن و بصورت مستقیم به شما نگاه کرد در حالیکه سرش اندکی به یک سو خم شده است، نیز ممکن است تمام حقیقت را بیان نکند.

مردمک چشم نیز یکی از راههای صحبت با زبان بدن است. در افراد شاد و هیجانزده، مردمک چشم گشاد می شود. برعکس در فرد عصبانی مردمک چشم کوچک می شود. اکارت هی رییس سابق بخش روانشناسی دانشگاه شیکاگو و آمارا هس متخصص زبان بدن اتساع مردمک را با نشان دادن تصاویر مختلفیی از قبیل غذاهای خوشمزه، تصاویر دلپذیر، تصویر ناخوشایند و ... کد گذاری کردند و توانستند حالات مختلف از قبیل عصبانیت، ناراحتی، شادی، ترس و ... را با میزان گشادی مردمک از هم تشخیص دهند.

از سوی دیگر تحقیقات متخصص زبان بدن، بلیک ایسمن نشان می دهد اگر شخصی از لحاظ عاطفی هیجانزده باشد، بیشتر پلک می زند. بطور متوسط افراد حدود 6 تا 10 بار در دقیقه پلک می زنند. بنابراین اگر متوجه شدید کسی به طور مشخص بیش از حالت معمول در حضور شما پلک می زند، شاید به شما علاقمند باشد.