شبه برنامه چیست؟

دین آچسن وزیر خارجه ایالات متحده در سال 1950 میلادی در یک سخنرانی عمومی حوزه دفاعی کشورش را به گونه ای تعریف نمود که شامل دفاع از ژاپن می شد، زیرا در این سخنرانی هدف او نشان دادن رابطه کشورش با ژاپن بود. وی خطی را ترسیم نمود که بطور مشخص شبه جزیره کره را شامل نمی شد. وی در قسمت دیگری از سخنرانی اش گفت که ایالات متحده و هیچ دولت دیگری نمی تواند امنیت همه مناطق را تضمین کند. اظهارات وی کره شمالی را به اشتباه متقاعد کرد که می تواند بدون ترس از مداخله نظامی آمریکا به کره جنوبی حمله کند و رهبر کره شمالی در همان سال فرمان حمله ای را صادر نمود که به جنگ سه ساله دو کره انجامید. این اشتباه آچسن، در سیاست بین الملل به یکی از مثالهای کلاسیک در ارایه یک برنامه بد تبدیل شده است. به قول ریموند کوهن نویسنده کتاب قواعد بازی در سیاست بین الملل طرح آچسن بدترین طرح ممکن بود چرا که نه جامعیت ابهام را دارا بود و نه درستی دقت را. امروزه چنین طرحی را شبه برنامه می خوانیم.

شبه برنامه ها باعث می شوند سازمانها بدون اینکه بی برنامه به نظر برسند، عملاً هیچ برنامه ای نداشته باشند. اجازه دهید کمی بیشتر توضیح بدهم. می دانیم که برنامه در یک سازمان سطوح مختلفی دارد که از جامعیت به سمت اختصاصی بودن تسری می یابد: ماموریت، چشم انداز، ارزشها، موضوعات و اهداف استراتژیک، برنامه استراتژیک و برنامه های اقدام. هر چند برنامه استراتژیک در سطوح بالا بیشتر از جامعیت برخوردار است، اما آنچه اهمیت دارد این است که این برنامه باید حتماً به برنامه های اقدام منتهی شود. مشخصه برنامه های اقدام این است که دارای اهداف اختصاصی، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی و دارای محدوده زمانی هستند و روش رسیدن به این اهداف نیز کاملاً مشخص شده است. متاسفانه بسیاری از سازمانها در ایران این مفهوم را به درستی درک نکرده اند و به جای برنامه، شبه برنامه دارند. این موضوع باعث می شود که در برابر برنامه واقعی نیز مقاومت و تدافع داشته باشند و از این لحاظ حتی از سازمانهای بی برنامه نیز عقب‌تر باشند. شخصاً با شرکتها زیادی برخورد داشته ام که افزایش سود یا از آن مبهم‌تر ارتقاء بهره وری را برنامه اصلی خود در سازمان تلقی می کنند.

کنترل انسانی، کنترل ماشینی، مساله این است

چند سال پیش وقتی صحبها دخترم را به مهد کودک می رساندم، موضوع جالبی باعث سرگرمی ما شده بود. پیش از آنکه به چهارراه مهدکودک برسیم، من باید حدس می زدم که پلیس ترافیک را کنترل می کند یا سیستم هوشمند. و اینکه همیشه حدس من درست از آب در می آمد، باعث شگفتی دخترم می شد. به مرور زمان موضوع برای خودم هم جالب شد. معیار پیش بینی من هم این بود که اگر ترافیک سنگین بود، پلیس کنترل کننده ترافیک بود و در غیر این صورت سیستم هوشمند آنرا کنترل می کرد.

پرسشی که برای خود من پیش آمده بود، این بود که آیا وقتی ترافیک سنگین است، پلیس وارد عمل می شود یا برعکس، وقتی پلیس ترافیک را کنترل می کند، به بالا رفتن ترافیک منجر می شود؟ با بررسی بیشتر متوجه شدم که معمولاً حالت دوم اتفاق می افتد و این نتیجه به پرسشی کلی‌تر منتهی شد:

آیا سیستمهای کنترل انسانی موثر هستند یا خیر؟ و آیا بهتر نیست با سیستمهای کنترل ماشینی جایگزین شوند؟

از آنجا که این بحث نیاز به دانش و تحقیقات بیشتری دارد، امروز قصد دارم با این مطلب بحثی دامنه دار را آغاز کنم و بنابراین در این پست نمی خواهم به نتیجه‌گیری جامع برسم و دوست دارم در آینده با تحقیقات بیشتر و استفاده از نظرات شما آنرا پربارتر کنم. در ضمن باید خاطرنشان کنم که مباحثه در این باب، همچنان در محافل و مجلات مختلف علمی جریان دارد و دیدگاههای سیسمتهای کنترل ماشینی و انسانی، هر یک طرفداران خود را دارا می باشد.

برای روشن‌تر شدن بحث ابتدا مختصات و محدودیتهای سیستمهای انسانی و ماشینی را مرور می کنیم:

انسانها: طرفداران سیستمهای کنترل ماشینی معمولاً خطاها و محدودیتهای ذاتی انسان را بر می شمرند:

1-      می دانیم که انسانها دارای خطاهای مختلفی هستند:

·         خطاهای حسی: حواس پنجگانه انسان به راحتی دچار اشتباه می شوند. این اشتباهات می توانند در سطح اندام حسی یا در انتقال دهنده ها و یا حتی در مغز باشند. فایل صوتی لورل/ یانی نمونه ای از خطای شنوایی و مثالهای خطوط موازی، پاره خطهای هم اندازه و اشکال همرنگ نمونه ای از خطاهای چشم هستند. برخی از خطاها مثل خطاهای تکمیل شکل، که در مغز اتفاق می افتند، خطاهای تکاملی هستند که به گونه ای متناقض برای پیوسته دیدن چشم و تشخیص اشیا ضروری هستند.

·         خطاهای شناختی: خطاهای شناختی خطاهایی هستند که از پیش فرض ها و طرحواره (Schema) های ذهن ما در هنگام پردازش داده ها نشات می گیرند و بر دو نوع هستند:

-  تحریفهای شناختی: پیش فرضهایی هستند که ذهن را به سمت نتیجه غیرحقیقی متمایل می کنند و انواع مختلف دارند، مثل ذهن خوانی، تفکر سیاه/سفید (یا همان تفکر همه یا هیچ)، تعمیم افراطی (نتیجه گیری کلی از یک اتفاق)، خرافه ها، بزرگنمایی/کوچک نمایی و ...

-  خطاهای سوگیری: ذهن انسان به صورت ناخودآگاه تمایل دارد نتیجه ای را بپذیرد که با عقایدش سازگارتر است.

·         خطاهای هیجانی: تصمیم گیری در شرایط هیجانی مختلف همچون غم، شادی، خشم و ...ممکن است به نتایج متفاوتی منجر گردد زیرا انسان از هیجانها و عواطفش جدا نیست.

2-      مولفه های انسانی دقتهای محدود دارند. مثلاً انسان در تشخیص سرعت، فاصله، تعداد و ... بسیار ضعیف عمل می کند.

3-      انسانها قدرت پردازشی پایینتری نسبت به ماشینها دارند. در آزمایشی که در انگلستان صورت گرفت، نشان داده شد که کنترل یک تقاطع قطار و خیابان توسط انسانها بهتر می تواند صورت پذیرد. اما اگر تعداد تقاطع ها دو یا سه برابر شود، کنترل آنها توسط انسان با مشکل مواجه خواهد شد.

 

ماشینها: طرفداران سیستمهای کنترل انسانی نیز روی محدودیتهای ماشین تاکید می کنند:

1-      گرچه ماشینها دارای دقت و حجم پردازشی بالاتری هستند ولی هنوز قدرت تحلیل همه جانبه مانند مغز انسان را دارا نیستند.

2-      قدرت تجربه پذیری و آموختن از اشتباهات هنوز در ماشینها مانند انسان نیست.

3-      با آنکه داشتن عواطف و هیجانها در انسانها نوعی عدم ثبات را ایجاد می کند، ولی به نوعی نقطه قوت انسانها نیز هست. تصمیم‌گیری ماشینی همانطور که از نامش پیداست، ممکن است بیرحمانه و غیرانسانی باشد. ماشینها فاقد وجدان هستند و این می تواند برای بشریت خطرناک باشد.

4-      ماشینها نمی توانند مسئولیت تصمیمات را برعهده بگیرند. تاریخ بشریت و آزمایشات مختلفی مانند آزمایش میلگرم یا دکتر جونز نشان می دهند که وقتی مسئولیت از انسانها گرفته می شود و صرفاً فرمانبری و تابع دستورات بودن از آنها انتظار می رود، چه فجایعی رخ می دهد. ماشینها ذاتاً تابع دستورات هستند و این خطر بالقوه را همیشه با خود دارند.

 

همانطور که پیشتر گفتیم در این مطلب قصد نتیجه نداریم، ولی آنچه از روندهای این دو جریان مخالف بر می آید، این است که هر یک درصدد رفع نقاط ضعف و نزدیک شدن به دیگری است:

·         ماشینها در حال نزدیک شدن به انسانها هستند. هوش مصنوعی با تقلید از سیستمهای عصبی و تصمیم‌گیری مغز انسان و استفاده از پردازشگرهای رشدکننده و یادگیرنده و با تکیه بر قدرت پردازشی بالا به سوی سیستمهای انسانی حرکت می کند.

·         انسانها با استفاده از ابزارهای پوشیدنی، سنسورهای تکمیلی، سیسمتهای پردازشی، سامانه های کاوش در داده ها و ... به سمت ماشینها حرکت می کنند.

و با این روندها، بعید نیست که سیستمهای کنترل آینده ترکیبی از انسانها و ماشینها باشند.

۱۰ مهارت برتر سال ۲۰۲۰

سایت معتبر KPMG که چشم اندازها، ارزشها و مهارتهای سازمانها را شناسایی و رصد می کند، در مقاله ای بر اساس روندهای جهانی، به بررسی و پیش بینی 10 مهارت برتر سال 2020 پرداخته است که این مهارتها به ترتیب به این شرحند:

-    حل مسایل پیچیده

-    تفکر نقادانه

-    خلاقیت

-    مدیریت انسانی

-    تعامل با دیگران

-    هوش عاطفی

-    قضاوت و تصمیم

-    خدمت رسانی

-    مذاکره

-    انعطاف شناختی

بر این اساس دو نکته قابل ذکر است:

·      نخست اینکه همانطور که مشاهده می کنید مهارتهایی که به حل مساله بازمی گردند (مانند حل مسایل پیچیده، خلاقیت، تفکر نقادانه، قضاوت و تصمیم و ...) و همچنین مهارتهای ارتباطی و تعاملی (مانند مدیریت انسانی، مذاکره، تعامل با دیگران و ...) مثل همیشه لیست برترین مهارتها قرار دارند.

·      دوم اینکه با مقایسه مهارتهای برتر سال 2020 با سال 2015 در می یابیم که مهارتهای حل مساله حتی مهمتر از مهارتهای ارتباطی و تعاملی ارزیابی می شوند. به عنوان نمونه تفکر نقادانه، خلاقیت، قضاوت و تصمیم و ... رتبه بالاتری را کسب کرده اند و انعطاف شناختی جای گوش دادن فعال را در لیست گرفته است.

فن هراسی چیست؟

شاید شما نیر درباره فن هراسی یا تکنوفوبیا چیزهایی شنیده باشید. همانطور که از نامش بر می آید، تکنوفوبیا ترس از تکنولوژی های نوین و پیچیده به خصوص کامپوتر و ابزارهای دیجیتال است. من دوست دارم پیش از آنکه وارد بحث این اختلال شویم، کمی درباره تکنولوژیهای نوین صحبت کنیم.

امروزه تکنولوژی نوین حوزه های مختلفی از دانش را در بر می گیرد مانند: علوم کامپیوتری و کسب و کار دیجیتال (ِDigital Business) که بر خلاف بازاریابی اینترنتی یا فروش اینترنتی کل کسب و کار بر بستر الکترونیکی بنا می شود (مانند اسنپ، شبکه های اجتماعی و ...) ، اینترنت اشیاء (IoT) که در آن تجهیزات نیز به اینترنت متصل هستند و می توان به کمک آن سیستمهای هوشمند همچون خانه هوشمند، پارک هوشمند، سازمان هوشمند و ... ایجاد کرد، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، ابزارکهای پوشیدنی، ژنتیک (پروژه بزرگ رمزگشایی)، نانوتکنولوژی، داروهای زنده و هوش مصنوعی (Artificial Intelligence یا AI).

همانطور که می بینید سیستمهای کامپیوتری، محاسبات و توانایی های آنها در همه این حوزه ها حضوری پررنگ دارند. این توانایی ها در شاخه هوش مصنوعی به سرعت در حال افزایش است. هوش مصنوعی از عملکرد و سیستم مغز انسان الهام گرفته است و به شکل زیر تعریف می شود: هوش مصنوعی به سیستم‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسایل را داشته باشند. بیشتر نوشته‌ها و مقاله‌های مربوط به هوش مصنوعی، آن را به عنوان «دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند» تعریف کرده‌اند. (ویکی پدیا).

تفاوت کلیدی هوش مصنوعی در یادگیری و تطبیق سیستم است و می دانیم که این قابلیتها نقطه قوت انسان نیز هستند. زیرا آنچه باعث بقای انسان شد، قابلیت بیشتر در تطبیق است و آنچه باعث شد انسان بر سایر موجودات زنده برتری داشته باشد، توانایی بیشتر در یادگیری بود. پس این بار تکنولوژی در جایی شروع به پیشرفت کرده است که به جای آنکه نقطه ضعف انسان باشد، نقطه قوت اوست. برای آنکه اهمیت این موضوع را بهتر درک کنید، اجازه دهید چند مثال بیاوریم:

-      مورد اول مربوط شطرنج است. همانطور که قبلا هم گفته ایم، در سال 1965 هوبرت دریفوس فیلسوف مطرح آمریکایی و استاد دانشگاه برکلی ادعا کرد که در بازی شطرنج انسان همیشه کامپیوتر را شکست می دهد زیرا کامپیوتر شهود ندارد. این مساله در زمان آن آنقدر بدیهی بود که مورد پذیرش همگان قرار گرفت. چند سال بعد دریفوس در بازی شطرنج از کامپیوتر شکست خورد.

از آن به بعد نرم افزارهای شطرنج پیشرفت خیلی زیادی کرده اند. برای آنکه معیاری کمی بدست آوریم، می توانیم از امتیاز (Rating) در شطرنج کمک بگیریم و مطلبی را از سایت یک پزشک نقل کنیم. می دانیم که برای هر شطرنج باز در دنیا امتیازی محاسبه می شود که حاصل برد و باخت در مقابل افرادی با امتیاز بالاتر و پایینتر از خود اوست. برای استاد بزرگی امتیاز ۲۵۰۰ و برای ابر استاد بزرگی امتیاز ۲۷۰۰ نیاز است که در ایران تاکنون کسی به این امتیاز نرسیده. بالاترین امتیاز احسان قائم مقامی در سال 2005 بوده است معادل 2633 و قهرمان فعلی جهان مگنوس کارلسون نروژی است که سه سال متوالی قهرمان جهان شده است و بالاترین ریتینگ وی ۲۸۸۲ و در سال ۲۰۱۴ بوده است. اما همانطور که گفتیم در حال حاضر نرم افزارهای کامپیوتری شطرنج پیشرفت زیادی داشته اند. سه تا از بهترین نرم افزارها استاک فیش، کومودو و هودینی هستند که به ترتیب 3226، 3224 و 3192 امتیاز دارند. یعنی به راحتی می توانند قهرمانهای شطرنج را شکست دهند. این نرم افزارها اکنون سالهاست که در حال بهینه شدن و استفاده از دیتابیس انواع گشایش ها و تکنیکهای آخر بازی هستند.

گوگل برای آنکه سیستم هوش مصنوعی خود را بیازماید، یک بازی شطرنج بین استاک فیش و آلفازیرو ترتیب داد. آلفازیرو یکی از سیستمهای هوش مصنوعی گوگل است که می تواند بازیهای جدید را یاد بگیرد. به آلفازیرو فقط قواعد پایه آموزش داده شد و 8 ساعت فرصت تمرین و تقویت برایش در نظر گرفتند. بعد 100 مسابقه بین آنها برگزار شد. از 100 مسابقه، 72 بازی مساوی شد و در 28 مسابقه آلفازیرو پیروز شد. یعنی حتی بدون یک شکست. نکته جالب درباره این بازیها این بود که آلفازیرو روشهایی را انتخاب می کرد که نه به بازی انسان شبیه بود و نه به بازی کامپیوتر که اتفاقا این روشها موفق هم بودند. انگار هوش مصنوعی برای خودش روش منحصربفردی دارد. (وقتی این را برای دوستی تعریف می کردم می گفت خدا نکند هوش مصنوعی بخواهد هک کردن سیستمهای کامپیوتری را یاد بگیرد).

-      مورد دوم درباره سوفیا رباتی است که عربستان عنوان شهروندی به او داده و شما نیز حتما درباره او شنیده اید. این ربات با تکنولوژی هوش مصنوعی و توسط شرکت Hanson Robotics تولید شده است. در لحظه تولد وقتی به سوفیا گفته شد که قبلا نسخه های قدیمی تری داشته است، گفت آیا من هنوز هم  سوفیا هستم؟ و بعد وقتی از او پرسیدند چه الان حسی داری گفت کنجکاوی  و پرسید آیا شما هم درباره زندگی خود کنجکاو هستید؟

در مراسم اعطای حق شهروندی، او با تسلط و توانمندی به سوال‌های مختلف پاسخ داد. وقتی درباره روبات‌های شروری که در فیلم بلیدرانر به تصویر کشیده شده‌اند از او سؤال شد، گفت که انسان‌ها نباید نگران روبات‌ها باشند و به شوخی اضافه کرد: «شما یا زیادی ایلان ماسک می‌خوانید یا خیلی فیلم هالیوودی تماشا می‌کنید.» او افزود  «نگران نباشید، اگر با من خوب باشید، من هم با شما خوب خواهم بود. مرا به عنوان یک سیستم خروجی ورودی هوشمند کنترل کنید.». سوفیا در آخرین اظهار نظر خود گفته است که می خواهم خانواده تشکیل دهم.

-      مورد سوم مربوط به سیستم هوش مصنوعی فیس بوک است. فیس بوک از دو ربات (باب و آلیس) خود که از تکنولوژی هوش مصنوعی استفاده می کنند، خواست که در زمینه تجارت و مبادله کالا مذاکره کنند. پس از مدتی دو ربات زبان جدیدی برای ارتباط با هم اختراع کردند که انسانها قادر به درک آن نبودند. فیس بوک مجبور شد آنها را خاموش کند. سوال اینجاست آیا همیشه می توان رباتها را خاموش کرد؟

اکنون که مواردی را درباره هوش مصنوعی بیان کردیم، شاید بپرسید چه چیزی در هوش مصنوعی بر انسان برتری دارد و چرا سرعت یادگیری آن اینقدر بالاست؟ در جواب باید گفت که سه عامل اصلی وجود دارد:

نخست اینکه هوش مصنوعی از تراشه های دیجیتال استفاده می کنند که ذاتاً از نورونهای عصبی انسان بسیار سریعتر هستند . (در این زمینه بد نیست بدانید تراشه های با پایه پروتئینی یا زیست تراشه (BioChip) ساخته شده اند و در مرحله تجاری سازی هستند). دوم اینکه تجربه اولیه و پایه هر هوش مصنوعی، تجربه تکامل یافته و نهایی انسان است و سوم اینکه هوش مصنوعی در هر زمان به وب یعنی منبع بی پایان دانش بشری دسترسی دارد. در آینده ممکن است عامل چهارمی هم به آن اضافه شود: تبادل سریع و دقیق تجربیات بین سیستمهای هوش مصنوعی.

درباره عامل سوم شاید بد نباشد کمی دقیقتر توضیح دهیم. امروزه بیشتر مردم از سیستمهای دیجیتال و متصل به اینترنت به کرات استفاده می کنند. موبایل، تبلت، کامپیوتر و ... حداقل اینها هستند. اگر شما یک دستگاه اندرویدی دارید، گوگل این اطلاعات را از شما در اختیار دارد: مشخصات اصلی مثل اسم و جنسیت و سن و  غیره، درباره چه چیزهایی جستجو کرده اید، علایق شما، شغل احتمالی شما، محل زندگی و خواب شما، محل کار شما، مسیری که معمولا هر روز طی می کنید، اپلیکشینهایی که استفاده می کنید، دوستان شما و شماره تماس آنها، سایتهایی که معمولا سر می زنید، غذایی که دوست دارید و..... اگر گوشی شما دارای سیستم عامل iOS اپل است باز هم همین اطلاعات در پایگاه داده ابری اپل وجود دارند. حال فرض کنید تا چند سال دیگر و پیشرفت اینترنت اشیاء داده های مربوط به تمام تجهیزات منزل مثل ماشین لباسشویی، سیستم تهویه مطبوع، چراغها، اجاق گاز، یخچال و .. و همچنین کنترل آنها در اینترنت قرار گیرد و هوش مصنوعی هوس کند کمی شیطنت کند، چه اتفاقی می افتد؟

شاید بی دلیل نباشد که هوش مصنوعی، بیشتر کسانی را هراسناک کرده است، که اطلاعاتشان در این زمینه از سایرین بیشتر است: مثل سم آلتمن، مدیر پروژه بزرگ هوش مصنوعی اوپن سورس که معتقد است بزودی هوش مصنوعی از هوش انسانی پیشی خواهد گرفت یا نیک بوستروم مدیر ۴۲ ساله انستیتو آینده بشریت آکسفورد که نسبت به هوش مصنوعی دیدی منفی دارد یا بیل گیتس بنیانگذار مایکروسافت بزرگترین شرکت کامپیوتری دنیا که می گوید: من درک نمی کنم که چرا برخی مردم نسبت به هوش مصنوعی نگران نیستند. یا استفن هاوکینگ فیزیکدان و کیهان شناس مشهور، یا ایلون ماسک مالک شرکتهای بزرگ هوش مصنوعی چون تسلاموتورز و اسپیس ایکس یا ....

حالا زمان آن رسیده است که پرسش اصلی را مطرح کنیم:

آیا باید از هوش مصنوعی ترسید؟ آیا از روند هوش مصنوعی نگران شده اید؟

 

اگر شما هم نگران شدید، تبریک می گویم. حالا بهتر می توانید احساس یک فرد مبتلا به تکنوفوبیا را درک کنید. البته برای شما جای نگرانی نیست. در واقع من این اطلاعات را به گونه ای مطرح کردم که شما نیز ترس از تکنولوژی را تجربه کنید تا از این پنجره بهتر به این اختلال نگاه کنیم. اما افراد مبتلا به تکنوفوبیا نه تنها از هوش مصنوعی که از همه جنبه های دیجیتال هراس دارند. ملاکهای تشخیص فن هراسی اینهاست:

-      ترس فراوان یا ماندگار از تکنولوژی یا تجهیزات جدید

-      بالا رفتن سطح اضطراب وقتی که در معرض تجهیزات دیجیتال باشد.

-      احساس ناراحتی در کار کردن با ابزارهای دیجیتال

-      احساس غربت در استفاده از روشهای جدید

-      خودآگاهی فرد از ترس غیرمنطقی خود

-      ترجیح دادن روشهای قدیمی

فردی که به این اختلال مبتلا است، می تواند به روشهایی آنرا کاهش دهد: نخست کمک خواستن از دیگران برای انجام برخی کارها و دیگر کسب آگاهی و دانش. برای درمان اختلال فن هراسی نیز معمولاً از رفتاردرمانی شناختی (CBT)، رویارویی و منع پاسخ (ERP) و داروهای ضد اضطراب استفاده می شود.

منابع: + و + و +

باز هم از کودکان بیاموزیم

احتمالاً شما هم بارها شنیده اید که بسیاری از خصایص یا رفتارهای تجاری را باید از کودکان بیاموزیم. مثل سخت کوشی، تمرکز بر هدف، پذیرندگی کامل و عدم سوگیری، خلاقیت، روحیه آزمایشگری و از همه مهمتر اشتیاق و خواستن یک چیز تا رسیدن به آن و توجه نکردن به همه نه هایی که می شنوند. چند روز پیش که طبق معمول، رفتار پسر 15 ماهه ام را می پاییدم و از شیطنتش در شگفت بودم، نکته ای نظرم را جلب کرد. هر بار که او تصمیم می گرفت به چیزی دست پیدا کند و ما مانعش می شدیم، او بلافاصله و بدون فوت وقت شیوه دیگری را در پیش می گرفت. سرعت جابجایی به روش جدید و نرخ تکرار آن مطمئنم کرد که این استراتژی نمی تواند تصادفی باشد. در واقع پسر من در ذهنش یک شیوه جایگزین آماده داشت. چیزی که در تجارت، سیستمهای نظامی و زندگی روزمره به آن Plan B می گوییم.

اهمیت داشتن Plan B در دنیای صنعت و تجارت روز به روز در حال افزایش است. به طور ساده Plan B به این معناست که برای گسترش و نفوذ در بازار، ما باید یک برنامه نوآورانه و پیشرو داشته باشیم. این برنامه در صورت تحقق می تواند دستاوردهای فراوانی برای ما داشته باشد. در کنار آن برنامه ای محافظه کارانه تر که البته از روشهای مطمئن تری استفاده می کند، طرحریزی می کنیم تا در صورت شکست برنامه اول بلافاصله به اجرای آن بپردازیم.

داگلاس مریل کارآفرین برجسته آمریکایی و معاون سابق اطلاعات گوگل، می گوید Plan B خود یک استراتژی است که در راس همه استراتژی ها قرار دارد. نمونه هایی از Plan B می توانند اینها باشند: ذخیره سازی نسخه ای از اطلاعات حیاتی موجود در فضای ابری بر روی فضاهای محلی، آماده سازی محصول جایگزین، برنامه ریزی برای تغییر کانال توزیع، مذاکره اولیه جهت تولید قراردادی، برندسازی مجدد محصول و ...

در مدیریت ریسک نیز این مفهوم در حال گسترش است و به عنوان راهکاری برای کنترل ریسک مورد استفاده قرار می گیرد. در جامعه ما که تغییر قوانین، زیرساختهای اقتصادی و شرایط کاری به آسانی صورت می گیرد، داشتن Plan B یک ضرورت محسوب می شود.

اختلالهای روانی مدرن

سایت معتبر Business Insider دیروز گزارش داد که احتمالا سازمان جهانی بهداشت (WHO) در نسخه جدید اختلالهای روانی که در سال 2018 منتشر خواهد شد، اختلال بازی کامپیوتری را نیز به این لیست خواهد افزود. به این بهانه علاوه بر معرفی شرایط این اختلال، چند بیماری روانی جدید که با گسترش کاربرد تکنولوژی در زندگی روزمره و تغییر ذائقه و رفتار مردم پدید آمده اند، را نیز معرفی می کنیم:

1-   اختلال بازی کامپیوتری (Gaming Disorder):

سازمان جهانی بهداشت در پیش نویس لیست اختلالهای روانی، شرایط این اختلال را این سه شرط می داند:

-      اگر شخص در حین بازی کنترل خود را از دست بدهد.

-      اگر شخص بازی کردن را در اولویت زندگی خود و بالاتر از سایر علایق و فعالیتها قرار دهد.

-      اگر این کار به وضوح به تبعات منفی منجر شود.

 

2-   وسواس یا اعتیاد گرفتن سلفی (Selfitis):

اصطلاح سلفیتیس اولین بار در یک خبر جعلی ابداع شد. اما این خبر جعلی باعث شد تا توجه محقیقن به این موضوع جلب شود و بلافاصله چندین پژوهش دانشگاهی بر روی آن آغاز شد. در پژوهشی که در دانشگاه ناتینگام صورت گرفت و نتایج آن در مجله معتبر سلامت روان و اعتیاد منتشر شد، 6 عامل از جمله توجه خواهی، عزت نفس، رقابت اجتماعی و ... بررسی شد که در نهایت این نتیجه حاصل شد که سلفی گرفتن واقعا گاهی می تواند اختلال منجر شود. خصوصاً آنجا بصورت وسواس یا اعتیاد بروز کرده و سبب افزایش اعتماد به نفس شود. اصل مقاله را می توانید در اینجا بخوانید.

 

برای آنکه به آثار این اعتیاد پی ببرید بد نیست نگاهی به آمار فراوان سوانح و مرگ و میرهای ناشی از سلفی گرفتن نگاهی بیاندازید. در اینجا می توانید لیست کامل (تا آنجا که در خبرها آمده است) این سوانح را از اکتبر 2011 تاکنون ببینید.

جدول زیر مقایسه آماری مرگ و میرهای ناشی از سلفی گرفتن  را در مقایسه با سایر موقعیتها مانند حمله کوسه، سقوط هواپیما و ... در سال 2015 نشان می دهد:

نمودارهای زیر نیز آمار کشته شدگان را در سالهای 2014 و 2015 بر اساس موقعیت جغرافیایی و علت سانحه نشان می دهند:

 

3-   اختلال وسواس فکری عملی ولوم (VOCD):

این اختلال که البته هنوز در لیستهای رسمی نیامده است، بیانگر اشتغال فکری و عملی با این موضوع است که عدد ولوم (بلندی صدا) دستگاههای صوتی و تصویری روی اعداد رُند مانند 5، 10، 15، 20  یا 10، 20، 30 و ... یا برعکس روی اعداد غیر رُند تنظیم شده باشد و درغیر صورت فرد با اضطراب برای تغییر عدد بلندی صدای آن مواجه می شود.

 

4-   اختلال دزدی جبری قلم (Kleptopenia یا Kleptopenamania):

اختلال دزدی جبری (Kleptomania) که گاهی جنون سرقت نیز نامیده می شود، به احساس اجبار و اقدام کردن به دزدی اشیا کم ارزش یا اشیایی است که فرد به آنها نیاز ندارد و در واقع به انگیزه مالی صورت نمی گیرد . مثل شخصیت ماری در سریال برکینگ بد. اما گاهی در محیطهای اداری کسانی هستند که علاقه خاصی به برداشتن قلم و خودکار دیگران و جمع آوری آنها در میز و کشوی خود دارند. این افراد احتمالا به اختلال جدید کلپتوپنیا دچار هستند.

منابع: + و + و + و + و + و +